Μετα-φασισμός (;)

Ο πολιτικός φασισμός, ως πεδίο εφαρμογής νεοφιλελεύθερης πολιτικής, δεν είναι μόνο η κλασσική εικόνα που έχουμε για τους παραδοσιακούς πραξικοπηματίες δικτάτορες όπου γης. Άλλωστε η Χιλή του August Pinochet, θεωρείται και το υπόδειγμα εφαρμογής των νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Δεν είναι τυχαίο ότι μια πληθώρα αντίστοιχων δικτατορικών καθεστώτων, σε χώρες του τρίτου κόσμου, εκτελούν τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές του «ανεπτυγμένου»,  αφού έτσι εξυπηρετούνται τεράστια συμφέροντα των πολυεθνικών κολοσσών. Όμως, όσο κι αν μας φαίνεται παράξενο, ο πολιτικός φασισμός, μπορεί και να είναι κοινοβουλευτικός. Με την έννοια πάντα του κοινοβουλευτικού ολοκληρωτισμού, έτσι όπως τη περιγράψαμε στη προηγούμενη ενότητα. Καθεστώτα κατευθυνόμενα από ομάδες συμφερόντων, κοινή γνώμη υπό καθεστώς διαρκούς προπαγάνδας, ακρισία, πολιτιστική ομοιογένεια, καταναλωτισμός, αλλά και αυταρχισμός, όταν προκύπτουν αμφισβητήσεις. Όλα σε “κοινοβουλευτικό σύστημα”. Ο νεοφιλελευθερισμός έτσι όπως εφαρμόζεται στις ΗΠΑ, στη Βρετανία, στις ευεπίφορες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, είναι κοινοβουλευτικός, και ολοκληρωτικός. Δε χωρούν άλλες ιδεολογίες, αν δεν είναι παράνομες. Δεν είναι δικτατορίες. Είναι μετα-δημοκρατίες. “Δημοκρατίες” τόσο, όσο αρκεί για να κάνει το σύστημα τη δουλειά του, διατηρώντας το άλλοθί του. Μια συνθήκη που αναδεικνύει όλο και περισσότερο την αναγκαιότητα των αναρχικών πολιτικών προταγμάτων.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον είναι εύκολο να προκύψουν κι άλλα δύσπεπτα φρούτα. Ο νεοφασισμός, είναι ένα από αυτά, που διεκδικούν το δικό τους μερίδιο δύναμης, απολαβής, κι εξουσίας, στη καταδυνάστευση κι εκμετάλλευση των κοινωνιών. Στοχεύοντας στην εγωτική ανταγωνιστική νοοτροπία και την αντικοινωνική στάση, στην αποπολιτικοποίηση και την ιδιώτευση, στην ιεραρχική κουλτούρα και ταυτόχρονα τη απαξιωμένη θέση του πολίτη των μαζικών κοινωνιών, ο νεοφασισμός, έρχεται να δώσει «ρόλο» στην ανυπόληπτη κι εκ των καπιταλιστικών συνθηκών υποβαθμισμένη προσωπικότητα. Όχι βέβαια καταδεικνύοντας τη πηγή του προβλήματος. Αντίθετα με ιδεολογίες ανωτερότητας, να κεντρίσει το θιγμένο θυμικό, και να δημιουργήσει τη ψευδαίσθηση υπεροχής, σε ανθρώπους φανερά χειραγωγημένους και γι αυτό με χαμηλή αυτοεκτίμηση για το ρόλο τους στο κοινωνικό καταμερισμό, όπως άλλωστε είναι ένα μεγάλο πλήθος μικροαστών, που ζουν εγκλωβισμένοι στις μητροπόλεις, χωρίς λόγο -χωρίς έκφραση.

Το έδαφος, για να αναπτυχθεί εύφορα ο φασισμός έχει καλλιεργηθεί από τη δεκαετία του 1980. Δεν είναι οι μετανάστες, δεν είναι το Ισλάμ και οι Εβραίοι, δεν είναι κάποια άλλη συνωμοσία ενάντια στη δύση. Δεν είναι ούτε αυτή η διαχειριστική λογική των σοσιαλδημοκρατικών και μη κυβερνήσεων – των διαχειριστών της εξουσίας στη μεταπολεμική Δυτική Ευρώπη, οι βασικοί λόγοι για τους οποίος αναπτύσσεται το φασιστικό φαινόμενο. Είναι η σταδιακή βαθμιαία και βαθιά, εμπέδωση μιας εγωτικής κουλτούρας βγαλμένης από τα Αμερικάνικα γουέστερν. Μιας κουλτούρας απαξίωσης της ζωής και της προσωπικότητας, οξύτατου ανταγωνισμού κι απουσίας κοινωνικού πνεύματος. Ο κοινωνικός εκφασισμός, ήρθε από την παιδεία της ακρισίας, τη καλλιέργεια του εγωιστικού κολοπαιδισμού σαν υπέρτατη μαγκιά, τη συμφιλίωση με το θέαμα της βίας, τη τοξίνωση στα πολεμικά videogames… Ο κοινωνικός εκφασισμός ήρθε από το “κοίτα τον εαυτό σου πάνω απ’ όλα”, ή το “ο θάνατός σου η ζωή μου”. Αυτή η κουλτούρα που υπήρχε στην Αμερική, έχει εισβάλει στις νεότερες γενιές Ευρωπαίων , απογόνους  θυμάτων ενός οδυνηρού πολέμου, κι αφιονίζει με ρέων μίσος, την ασφαλή και χωρίς νοήματα αδιέξοδη μητροπολιτική υπόστασή τους. Το μίσος βρίσκει νόημα, και οι “άδειες ζωές” το ίδιο. Μια μοιραία συνάντηση. Εκεί ο πολιτικός φασισμός δίνει το απόν νόημα, με την ευκολία για ηλίθιους που τον διακρίνει. Καταναλώνεται άκριτα κι έτσι εμπεδώνεται εύκολα. Με αυτό το τρόπο, ο νεοφασισμός βρίσκει εύφορο έδαφος να καλλιεργηθεί, κι ας μη μας εκπλήξει η όποια όψιμη αιφνίδια άνοδός του.

Ο πολιτικός φασισμός μοιάζει να είναι το ιδεώδες λειτουργικά πολίτευμα, για την εξουσίαση μιας κοινωνίας εκφασισμένης, απόλυτα υπαγμένης στη λογική της αγοράς. Και αυτό γιατί η εξουσιαστική επιβολή, η αυταρχικότητα και ο ολοκληρωτισμός,  που είναι ουσιώδη χαρακτηριστικά στα φασιστικά καθεστώτα, είναι και ιδανικά στοιχεία για τη διαχείριση της απαιτούμενης παγίωσης του νεοφιλελεύθερου αγοραίου συστήματος. Ο κλασσικός πολιτικός φασισμός , με τη μορφή που είχε το προηγούμενο αιώνα, αν και λειτουργικά διέπρεψε στις καπιταλιστικές του αποδόσεις, κι ευόδωσε με το καλύτερο για το κεφάλαιο τρόπο την έξοδο από τη καπιταλιστική κρίση του μεσοπολέμου (και τελικά μέσω και του πολέμου), προτεραιοποιώντας τα προτάγματα του έθνους πάνω από το κεφάλαιο, προέβαλε ένα “αξιακό” ριζοσπαστικό και αληθοφανές, και γι αυτό ελκυστικό για τις μάζες. Οι τελευταίες, αγνοώντας ότι ο ίδιος ο φασισμός είναι πολιτική έκφραση του καπιταλισμού, και μάλιστα του πιο στυγνά εκμεταλλευτικού, προσέτρεξαν για τη «σωτηρία» τους, πληρώνοντας μεγάλο φόρο αίματος.

Ο σημερινός φασισμός, αν και συμπεριλαμβάνει τη δημαγωγία, το ρατσισμό και τον εθνικισμό, διαφέρει από τον παλιό, στο ότι προσπαθεί να φανεί λειτουργικός στο κεφάλαιο, εγκολπώνοντας μεν στις λειτουργίες του κεφαλαίου τα αξιακά του, θυσιάζοντας όμως μέρος από τα δικά του. Δε θα εξοντώσει τους «αλλόφυλους», αλλά θα τους παρανομοποιήσει προκειμένου να τους μετατρέψει σε αποδοτικούς σκλάβους. Δε θα απαγορεύσει το συνδικαλισμό των μικροαστών εργατών, αλλά θα τον ονομάσει κορπορατισμό, και θα τον αφομοιώσει φτιάχνοντας το δικό του. Δε θα επιτεθεί στα κατώτερα έθνη. Αντίθετα θα συνεργασθεί ανοιχτά και χωρίς αιδώ με τους ανά την υφήλιο εθνικιστές, στοχεύοντας κατά προτεραιότητα στη διεθνή νίκη. Δε θα ρίξει στα μπουντρούμια και στα κρεματόρια τους ομοφυλόφιλους. Αντίθετα θα τους εντάξει στα ψηφοδέλτιά του, μαζί με «αλλοεθνείς», οικολόγους και άλλους δικαιωματιστές, υπό τη προμετωπίδα της κοινής εθνικής ή πολιτιστικής ταυτότητας. Ο φασίστας του σήμερα δε θα καταφύγει -τουλάχιστον στα ανεπτυγμένα δυτικά κράτη, στο στρατιωτικό πραξικόπημα. Θα συμμετάσχει στις εκλογές, θα δημαγωγήσει, θα στρεψοδικήσει, θα ψευδολογήσει, θα υποστηριχθεί από τα ιδιωτικά ΜΜΕ, προκειμένου να πάρει τη κοινή γνώμη με το μέρος του. Πρόκειται για νεοφασισμό, ή «μετα-φασισμό» θα μπορούσε να πει κανείς -για να μην αδικούμε τους νεοφασίστες της προηγούμενης ιστορικής περιόδου. Νεολογισμοί αηδιαστικοί αλλά ίσως απαραίτητοι(;)…

Συμπερασματικά, o πολιτικός φασισμός στη σύγχρονή του εκδοχή, ως «μετα-φασισμός», έρχεται απεμπολώντας τα παλαιά παραδοσιακά «ιδεολογικά» του στοιχεία, εθνικισμό, κρατισμό, εθνο-«σοσιαλισμό», προκειμένου να εξυπηρετήσει με το δέοντα τρόπο το κεφάλαιο ως ολοκληρωτισμό. Το κόμμα AfD, η εναλλακτική για τη Γερμανία, δείχνει το νέο πρόσωπο του φασισμού, σε πλήρη ανάπτυξη.