Η αποχή, και οι ερχόμενες εκλογές

Είναι γνωστές οι θέσεις των αναρχικών για την εκλογική διαδικασία. Θεωρούσαν από την εποχή ακόμα του Μπακούνιν, ότι οι εκλογές ήταν είναι και θα είναι, ένας μηχανισμός ελέγχου της κοινωνίας στα πλαίσια της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας του κράτους των επικυρίαρχων. Οι τελευταίοι, δημιουργώντας τη ψευδαίσθηση της συμμετοχής, εξασφαλίζουν τη κοινωνική συναίνεση και ειρήνη, για την διευκόλυνση της εκμετάλλευσής των υπηκόων τους.

Κανείς δεν αμφιβάλει ότι είναι έτσι. Ιδιαίτερα στην εποχή που διανύουμε, εύκολα μπορεί κανείς να παρατηρήσει στις μετα-δημοκρατίες των «ανεπτυγμένων» χωρών της δύσης, την απουσία φάσματος  των ιδεολογικο-πολιτικών επιλογών, από το φασισμό, μέχρι τον εξουσιαστικό κομμουνισμό, και τον αναρχισμό. Ο δικομματισμός που εναλλάσσεται στην εξουσία μεταξύ σοσιαλδημοκρατίας /κοινωνικού φιλελευθερισμού από τη μία και φασίζοντος νεοφιλελευθερισμού από την άλλη, είναι το σύγχρονο  πολιτικό δίπολο που είναι αρκετό για τους κυρίαρχους στα δυτικά κράτη, ώστε να διασφαλίζουν με σταθερότητα και κοινωνική συναίνεση την εξουσία τους. Ταυτόχρονα πρόκειται πια για μια διαχειριστικής μορφής άσκηση εξουσίας, που στη πράξη δοκιμάζει τα όρια της όποιας κοινωνικής συναίνεσης, ώστε η εκμετάλλευση του κοινωνικού πληρώματος, να φτάσει στα μεγαλύτερα όρια αντοχής, χωρίς να μπαίνει σε κίνδυνο το εποικοδόμημα.

Η ροή κεφαλαίων προς τα think tanks,αλλά και τα μαζικά μέσα της διαμόρφωσης της κοινής γνώμης, δημιουργούν έναν άτυπο ολοκληρωτισμό, στο βαθμό που η πληροφορία διοχετεύεται μαζικά, σε τεράστιους όγκους, και με ομοιογενή χαρακτήρα, στοχεύοντας επιδέξια σε βαθύτερα ένστικτα, και εγείροντας αντιδραστικά ανακλαστικά. Πρόκειται για μια διαδικασία κοινωνικής ομογενοποίησης που μοιάζει να πετυχαίνει σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε να μπορούμε να μιλάμε για πολιτικό ολοκληρωτισμό.

Εκτός αυτού το ίδιο το σύστημα, εκπαιδεύει στην ακρισία τους πολίτες, με αποτέλεσμα να υπάρχει μεν ελευθερία του λόγου, αλλά οι πολίτες όχι μόνο να μην έχουν κρίση, αλλά το ακόμη χειρότερο, να μην έχουν κάν άποψη. Γι αυτό και η όποια πολιτική άποψη εκφράζεται στις κάλπες, όταν αυτό γίνεται, δεν είναι προϊόν κρίσης έπειτα από ζύμωση απέναντι σε αντιπαρατιθέμενες θέσεις, ιδεολογίες, πεπραγμένα, προγράμματα, κτλ, αλλά, και  στη συντριπτική πλειοψηφία των ψηφοφόρων, είναι προϊόν της  ισχύος των θεαματικών εντυπώσεων.

Πρόκειται πια για ένα σύστημα, στο οποίο η αστική δημοκρατία όχι μόνο έχει χάσει το παραδοσιακό της αρχικό νόημα, αλλά και οι πολίτες έχουν χάσει την ίδια τους τη κριτική ικανότητα. Ένα σύστημα που λειτουργώντας μέσω των ομάδων πίεσης, έχει καταφέρει, μέσα από πακτωλό χρηματοδοτήσεων, να ακυρώσει όλες εκείνες τις πολιτικές εκφράσεις, που θα μπορούσαν, να αμφισβητήσουν έστω κι ελάχιστα τη δομή της εξουσίας, ως κεντρική έκφραση της δομής συμφερόντων.

Σε όλες λοιπόν, τις «προηγμένες» δημοκρατίες της δύσης, υπάρχει εδώ και δεκαετίες ένας δομικός ολοκληρωτισμός, που στη πράξη, από την ίδια τη λειτουργία του, όταν δεν απαγορεύει ρητά τις όποιες ιδεολογικές αποκλίσεις, αυτές μπορούν να υπάρχουν στη πολιτική σκηνή μόνο στη προϋπόθεση ότι υποστηρίζονται από μεγάλα κεφάλαια. Γι αυτό άλλωστε και οι ιδεολογίες κατά του κεφαλαιοκρατισμού, όπως κατεξοχήν είναι ο αναρχισμός, βρίσκονται στο περιθώριο, αφού αδυνατούν να επιβιώσουν σε ένα περιβάλλον αγοραίο, ανταγωνιστικά αντίξοο, με υπερμεγέθεις αντιπάλους, και αποπνικτικό, για κάθε προσπάθεια που απλά δε κρύβει κάποιο ίδιον συμφέρον.

Όταν λοιπόν, έρχεται η ώρα των εκλογών στις ΗΠΑ ή στη Μ. Βρετανία, εκτός του γεγονότος της μεγάλης αποχής, παρατηρεί κανείς την απουσία της όποιας ιδεολογικής βεντάλιας, καθώς βέβαια και τη χρόνια δικομματική εναλλαγή. Το ίδιο φαινόμενο ισχύει σε μικρότερο βαθμό και στις χώρες της Ε.Ε., ανάλογα καθοριζόμενο από τις ειδικές ιστορικές καταβολές και αντιφάσεις της κάθε μίας χώρας. Έτσι, η εκλογική διαδικασία φθίνει στις συνειδήσεις, αφού όσον αφορά στην ουσία της πρόκειται για μια εναλλαγή των διαχειριστών της εξουσίας του καπιταλισμού, και όχι για μια ουσιαστική ιδεολογικής μορφής πολιτική παρέμβαση.

Οι αστικές δυτικές δημοκρατίες, τελικά δεν είναι δημοκρατίες, με την έννοια της διαχείρισης των ταξικών και ιδεολογικών αντιθέσεων της κοινωνίας με σκοπό τη κοινωνική ειρήνη, όπως ήταν μέχρι τα τέλη του προηγούμενου αιώνα. Οι αστικές δημοκρατίες, έχουν μετατραπεί σε ολιγαρχο-κρατίες, διαχείρισης κι ελέγχου της κοινωνίας εντός ενός ολοκληρωτικού καπιταλισμού .

Αυτή και μόνο η ιστορική μετεξέλιξη, επαληθεύει ακόμη περισσότερο τα προτάγματα του Μπακούνιν και των αναρχικών, επιβεβαιώνοντας για μια ακόμη φορά την ορθότητα των εργαλείων ανάλυσης του αναρχισμού. Και αυτή η ιστορική εξέλιξη της πολιτικής, πέρα απ’ το γεγονός ότι επιβεβαιώνει γι ακόμα μια φορά την ορθότητα στις θέσεις των αναρχικών για τις εκλογές, οφείλει να διαμορφώσει ένα μέτωπο όλων εκείνων των χειραφετημένων συνειδήσεων, ενάντια στις εκλογικές αυταπάτες, ιδίως τώρα που για τους εξουσιαστές των δυτικών μετα-δημοκρατιών, μοιάζει «το τέλος της ιστορίας» να έχει φτάσει.

Όμως, καμία ιδεολογία όσο κι αν επιβεβαιώνεται αξιακά, και κανένα εργαλείο ανάλυσης όσο και να επαληθεύεται από την ιστορία στο επέκεινα δεν έχει χρηστική αξία, αν δε συνοδεύεται από τη πρόταση αντικατάστασης του υπάρχοντος που είναι ο θεσμός της ολιγαρχικής μετα-ψευδο-δημοκρατίας. Και όταν λέμε πρόταση αντικατάστασης, δεν εννοούμε μόνο την πρόταση γι άμεση δημοκρατία και τις αυτοοργανωμένες κοινότητες των ίσων κι ελεύθερων, που εκφράζει η ιδεολογία μας. Εντάξει αυτή είναι η θέση είναι γνωστή άλλωστε. Εννοούμε και κάτι ακόμα. Το πολιτικό πρόγραμμα της επόμενης ημέρας.

Οι εκλογές της 7 Ιουλίου

Στην Ελλάδα της κρίσης, αλλά και της σωβούσης αντιμαχίας μεταξύ σοσιαλδημοκρατικών και νεοφιλελεύθερων διακυβευμάτων, τα ζητήματα είναι ακόμα ιδεολογικά οριακά, κι απομένει να δούμε αν αυτή η τραμπάλα προς τη μια ή την άλλη πλευρά θα πάρει τον οριστικό δρόμο των διαχειριστών του ολοκληρωτικού καπιταλισμού, ή θα αφήσει ανοιχτή τη προοπτική ώστε να τεθούν οι βάσεις για κάτι διαφορετικό, κάτι που τουλάχιστον αφήνει μια πόρτα ανοιχτή στην αμφισβήτησή του. Θέλω να πω δηλαδή, ότι η μετάλλαξη του συστήματος από παραδοσιακό αστικοδημοκρατικό, σε νεοφιλελεύθερο μετα-δημοκρατικό, όπως συνέβη στις αρχές της δεκαετίας του 1980 στην Αμερική και στη Μ. Βρετανία, μοιάζει να συντελείται με οριστικό τρόπο στις εκλογές που έρχονται.

Γι αυτό και αυτές οι συγκεκριμένες εκλογές με έχουν προβληματίσει, για το αν και κατά πόσον θα πρέπει να ψηφίσω για πρώτη φορά στα 56 μου χρόνια. Πρόκειται για την επαπειλούμενη νεοφιλελεύθερη διαχείριση, που επέρχεται για πρώτη φορά να επιβάλλει στην ελληνική πραγματικότητα της δική της δυστοπική προοπτική. Αυτή των «προηγμένων» χωρών της δυτικής μετα-δημοκρατίας. Και αυτή τη δυστοπική δε μπορούμε να την αγνοούμε. Ιδίως όταν ένα τεράστιο φτωχοποιημένο κομμάτι της κοινωνίας αδυνατεί να τα βγάλει πέρα με αξιοπρεπείς όρους. Είναι εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα, η ύπαρξη ή απουσία των συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Είναι εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα η απελευθέρωση ή μη του ασφαλιστικού. Είναι εξαιρετικά σημαντικό η κατοχύρωση μιας αξιοπρεπούς σύνταξης για όλους όσους πλησιάζουνε στα γεράματα, αλλά και για όλους τους επόμενους. Είναι εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα η δωρεάν παιδεία, ή η δωρεάν υγεία, τα γεύματα στους βρεφονηπιακούς σταθμούς, η ορθή λειτουργία των υπηρεσιών δημόσιας υγείας και παιδείας, η δωρεάν νοσοκομειακή περίθαλψη, η βοήθεια στα φάρμακα και η πρόσβαση στην ενέργεια τα επιδόματα αλληλεγγύης, των γονέων, θέρμανσης. Η υποστήριξη των ΑΜΕΑ, η απορατσιστικοποίηση, και αποφασιστικοποίηση. Είναι εξαιρετικά σημαντικό για όλους εμάς τους αναρχικούς, η αποφυγή της ποινικοποίησης της ιδεολογίας μας, και η εκδήλωση των αγώνων μας σε συνθήκες εξαιρετικά αντίξοες, ακόμα κι αν γνωρίζουμε ότι πάντα σε συνθήκες πίεσης συσπειρωνόμαστε και δυναμώνουμε. Τα πράγματα στη τελική, θα πάνε πολύ πίσω για εμάς.

Κι εδώ τίθεται ένα πολιτικό ερώτημα:  με ποιο τρόπο απαντάμε σε ζητήματα της καθημερινότητας, αλλά και σε προβλήματα του άμεσου μέλλοντος, που συμπεριλαμβάνονται στα πολιτικά προγράμματα των επίδοξων μνηστήρων της εξουσίας; Το «αποχή από τις εκλογές», είναι η σωστή απάντηση;

Κι αν ναι, πως μπορεί ένας αναρχικός να απαντήσει στο μεροκαματιάρη που πιάνει το χέρι της καρκινοπαθούς μάνας του που κάνει δωρεάν χημειοθεραπεία στον Άγιο Σάββα, όταν γνωρίζει ότι επαπειλείται ο βέβαιος θάνατος λόγω της πανάκριβης θεραπείας που επιφυλάσσει ο νεοφιλελεύθερος σκατόψυχος αριστολάγνος την επαύριο της 7^ης Ιουλίου; Θα μπορούσαμε να του προτείνουμε να απέχει από τις εκλογές, με σκοπό τη προοπτική της αναρχικής ευτοπίας;

Θα μπορούσαμε να αντιπροτείνουμε το ίδιο στον απολυμένο αδερφό μας, που θα ζητιανεύει από τους συγγενείς ένα βοήθημα μετά τη κατάργηση του επιδόματος ανεργίας;

Θα μπορούσαμε να το προτείνουμε, στο γονιό που δε του φτάνουν να πληρώσει το κολατσιό του παιδιού του, και το βλέπει να γυρνάει αποκαμωμένο από τη πείνα στο σπίτι ζητώντας ένα πιάτο φακές;

Θα μπορούσαμε να προτείνουμε την αποχή από τις εκλογές, όταν ο φίλος μας γνωρίζει ότι την επαύριο των εκλογών η διαπραγμάτευση της εργατικής του δύναμης μπορεί να βρεθεί στο επίπεδο ζωής της απλής αναπαραγωγής της εργασίας του, και τίποτε παραπέρα;

Νομίζω ότι στη συγκεκριμένη συγκυρία, παίζονται με ουσιώδη τρόπο αυτά τα διακυβεύματα, πράγμα που ιστορικά δε συνέβη ποτέ. Ιδιαίτερα από τα μέσα της δεκαετίας του ’80, η πολιτική εξουσία, χάνει τα ιδεολογικά της ερείσματα, και μετατρέπεται, σε διαχειριστική, αναδεικνύοντας τη ματαιότητα της εκλογικής αυταπάτης. Όμως, πάντα η αστικοδημοκρατική ελληνική πολιτική σκηνή, για λόγους μιας άτυπης κοινωνικής αλληλεγγύης που ιστορικά είχε στη παράδοσή της η ελληνική κοινωνία, εμπεριείχε ανθρωπιστικούς, όρους στη διαχείριση της εξουσίας, η συντηρητική έκφανση της οποίας, ο Καραμανλικός κοινωνικός φιλελευθερισμός, συνυπολόγιζε τη κοινωνική μέριμνα και πρόνοια στην ατζέντα της πολιτικής της. Ποτέ η ελληνική πολιτική σκηνή, δεν προέταξε με τόσο ξεδιάντροπο τρόπο, τα μισάνθρωπα, αντικοινωνικά, νεοφιλελεύθερα διακυβεύματα όσο σήμερα. Κι αυτά έρχονται για να επιβληθούν με ρεβανσιστικό, αν όχι με αριστοκρατικά ρατσιστικό τρόπο, σε μια κοινωνία διασπασμένη, υποβαθμισμένη κι εξαναγκασμένη, -στους πληβείους, που θα πρέπει ν’ ανεχθούν το επιβαλλόμενο πρόγραμμα αυστηρότητας κι εξαθλίωσης.

Με αυτή τη λογική λοιπόν δε μπορώ να ψέξω όποιον ψηφίζει σε αυτές τις εκλογές έχοντας στο νου του σημαντικά επίδικα για τη δική του καθημερινότητα.

Συνεπώς, τα διακυβεύματα της επομένης της 7^ης Ιουλίου, είναι εξαιρετικά σημαντικά και κρίσιμα, τόσο ώστε να σε κάνει να προβληματίζεσαι αν και κατά πόσον είναι διάρρηξη της αξιακής μας θεώρησης η συμμετοχή στην εκλογική διαδικασία. Γιατί ακόμη κι αν πρόκειται για αξιακή διάρρηξη, παραγνωρίζουμε το γεγονός, πως πέρα από τη μονοδιάστατη θέση συμμετοχή ή μη στις εκλογές, μοιάζει να αγνοούμε τα βαθύτερα προγραμματικά επίδικα και αντίστοιχα περιεχόμενα της επόμενης ημέρας. Και γι αυτό δε θα ψέξω κανέναν που ψηφίζει στη κατεύθυνση της υπεράσπισης των κατακτημένων δικαιωμάτων του, αλλά και της πιθανότητας διεύρυνσής τους . Δε θα ψέξω κανέναν που θα ψηφίσει στη βάση της βελτίωσης των όρων της επιβίωσής του. Ας μη ξεχνάμε μάλιστα ότι με την ίδια λογική υποστηρίζουμε τους αιτηματικούς αγώνες, ακόμα κι αν αυτοί μπαίνουν στη κατεύθυνση της συνδιαλλαγής με το κράτος, ή αυτούς για το περιβάλλον, με προμετωπίδα αιτήματα προς την εξουσία. Συνεπώς δε γνωρίζω, λαμβάνοντας υπόψη μου την εξαιρετικά κρίσιμη για τα κοινωνικά συμφέροντα πολιτική κι εκλογική συγκυρία, αν θα μπορούσα να προτείνω, να επιδιώκω και να αγωνίζομαι για την αποχή από τις εκλογές, όπως έκανα από πάντα. Το αντίθετο μάλιστα. Θα μπορούσα άνετα να δικαιολογήσω την εκλογική συμμετοχή, στη συγκεκριμένη εκλογική συγκυρία. Και αυτό γιατί το σημαντικό σε αυτές τις εκλογές, δεν είναι απλά το αξιακό ιδεολογικό μας πρόκριμα. Είναι η προγραμματική προοπτική των κομμάτων της εξουσίας, και η διαχείριση της επόμενης ημέρας για όλη τη κοινωνία. Συνεπώς μοιάζει πραγματικά στείρα η αξιακή προσέγγιση, όταν τα διακυβεύματα είναι τόσο σημαντικά στη παρούσα ιστορική συγκυρία.

Η δική μας πρόταση

Ο μοναδικός τρόπος που κατά τη γνώμη μου απομένει σε εμάς τους αναρχικούς να υποστηρίξουμε ουσιαστικά το πρόταγμα της αποχής από τις εκλογικές αυταπάτες, έχει να κάνει με τη δική μας πρόταση. Και ο αναρχικός χώρος, οφείλει να αντιτείνει ένα σαφές πλαίσιο, ένα σαφές μονοπάτι αποσυγκόλλησης  της κοινωνίας από το εκλογικό επίδικο. Το πρόβλημα που έχουμε να επιλύσουμε δεν είναι μόνο αξιακό. Είμαστε αναρχικοί και δε ψηφίζουμε στις εκλογές. Τέλος. Αυτό το ξέρουμε.

Οφείλουμε όμως να προτείνουμε πέρα από την αξιακή θέση της αυτοοργάνωσης και της άμεσης δημοκρατίας, κι ένα σχέδιο με μια προοπτική. Δεν είναι δυνατό να προτάσσουμε ένα όραμα, χωρίς να προτείνουμε έναν οδικό χάρτη από το σήμερα στη κοινωνία που ευαγγελιζόμαστε. Μια πρόταση, που χωρίς να είναι θέσφατο, να δείχνει ένα δρόμο και μια στρατηγική που να οδηγεί με λογικό τρόπο στη δική μας οραματική σύλληψη. Φυσικά και δε μιλάμε γα συνταγή επιτυχίας. Ούτε και κάποιο αδιαμφισβήτητο σχέδιο που η κοινωνία οφείλει να ακολουθήσει. Μιλάμε για μια ρεαλιστική πρόταση που να δείχνει την εφικτότητα των προταγμάτων μας, χωρίς να αμφισβητεί τη δυνατότητα της κοινωνίας να κάνει τελικά τις δικές της επιλογές. Η ύπαρξη μιας τέτοιας πρότασης συμβάλλει στην αντίληψη μιας γειωμένης πολιτικής προοπτικής, που τίθεται ουσιαστικά σα μια αντιδιαμετρική επιλογή μέσα στον ορυμαγδό των κομματικών προγραμμάτων, σα μια πραγματική διέξοδο της κοινωνίας προς την ελευθερία και τη χειραφέτησή της. Στη διέξοδο προς τον ελευθεριακό κομμουνισμό, ως σημερινή επιλογή αντιθετική της εκλογικής διαδικασίας.

Δεν αρκεί να λοιπόν να προτείνουμε αποχή κι αυτοοργάνωση. Οφείλουμε να προτείνουμε και ένα τρόπο μετάβασης. Το ποιος θα το κάνει και με ποιο τρόπο, είναι μια άλλη συζήτηση, που αφορά στα οργανωτικά κινηματικά μας θέματα. Όμως αν θέλουμε ο λόγος μας να έχει απήχηση, οφείλουμε να καταθέσουμε τη δική μας εναλλακτική γειωμένη πρόταση επιλογής, έστω κι αν αυτή μπορεί για λόγους της κινηματικής μας ωρίμανσης, να μην έχει άμεσα αποτελέσματα. Και πραγματικά ναι. Τότε που θα μπορέσουμε να υποβάλλουμε μια τέτοια πρόταση προς τη κοινωνία, τότε είναι που θα δικαιούμαστε, να βροντοφωνάζουμε την αποχή από τις εκλογές και «όχι στις εκλογικές αυταπάτες», έχοντας θέσει προ των ευθυνών της τη κοινωνία που επιλέγει. Γιατί εμείς έχουμε τη λύση.

Όσο λοιπόν ο αναρχικός πολιτικός χώρος δεν αντιπαραβάλει ως αντιθετική επιλογή στη πραγματικότητα, ένα εφικτό σχέδιο πολιτικής διαφυγής προς τη κοινωνία της γενικευμένης αυτοδιεύθυνσης, τόσο το ζήτημα “ψηφίζω -δε ψηφίζω”, θα πηδάει ενοχλητικά σα το ψύλλο στο σβέρκο από εκλογές σ’ εκλογές, και η αποχή ως πρόταση, θα προσομοιάζει άβολα με δογματική επιλογή.